Bảo tồn làng nghề truyền thống gắn với phát triển sinh kế bền vững

Làng nghề truyền thống là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa đặc sắc, kết tinh từ bàn tay khéo léo và tri thức dân gian bao đời của cộng đồng địa phương. Việc bảo tồn làng nghề song hành với bảo vệ cảnh quan và môi trường sống tạo nền tảng vững chắc cho phát triển du lịch cộng đồng gắn với sinh kế bền vững. Khi đó làng nghề không chỉ trở thành điểm đến hấp dẫn mà còn là không gian giáo dục văn hóa, trải nghiệm và kết nối cộng đồng, tạo lợi thế cạnh tranh cho du lịch Cao Bằng. Nhận thức rõ giá trị văn hóa và tiềm năng kinh tế của làng nghề truyền thống, Ban Quản lý CVĐC Non nước Cao Bằng chủ động phối hợp với chính quyền và người dân địa phương triển khai công tác bảo tồn, phát triển làng nghề theo hướng bền vững.

Tại làng giấy bản Dìa Trên (xã Quảng Uyên, tỉnh Cao Bằng) dưới sự tư vấn của Ban Quản lý CVĐC, người dân không chỉ gìn giữ kỹ thuật sản xuất truyền thống mà còn đẩy mạnh cải tiến mẫu mã, nâng cao chất lượng và đa dạng hóa sản phẩm như: quạt giấy, tranh thư pháp, sổ tay, hoa giấy... Các sản phẩm được thiết kế bao bì mới, thân thiện với môi trường, góp phần tăng tính thẩm mỹ và giá trị sử dụng. Đặc biệt, sản phẩm giấy bản Dìa Trên đã được chọn làm quà tặng cho đại biểu tham dự Hội nghị quốc tế lần thứ 8 của Mạng lưới CVĐC khu vực Châu Á – Thái Bình Dương năm 2024 tổ chức tại Cao Bằng, góp phần quảng bá hình ảnh làng nghề truyền thống và lan tỏa giá trị văn hóa Non nước Cao Bằng tới bạn bè quốc tế. Bên cạnh đó, các làng nghề truyền thống như làng hương Phja Thắp, làng rèn Pác Rằng (xã Quảng Uyên), làng ngói âm dương Lũng Rì (xã Hạnh Phúc), làng mía đường Bó Tờ (xã Phục Hòa)… cũng đang từng bước được hồi sinh, gắn kết sản xuất với các hoạt động trải nghiệm du lịch, từ đó mở rộng cơ hội sinh kế cho người dân và góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa địa phương.

Chị Nông Thị Xanh, đối tác CVĐC tại làng giấy bản Dìa Trên chia sẻ: Sự đồng hành của chính quyền và Ban Quản lý CVĐC trong công tác bảo tồn nghề truyền thống đã góp phần khơi dậy lòng tự hào, nâng cao ý thức gìn giữ và phát huy giá trị nghề truyền thống trong cộng đồng địa phương, đồng thời mở ra hướng phát triển sinh kế mới gắn với du lịch bền vững.

Song song với công tác bảo tồn nghề truyền thống, Ban Quản lý CVĐC chú trọng tư vấn cộng đồng phát huy giá trị văn hóa bản địa như phong tục, lễ hội, cảnh quan và kiến trúc địa phương. Thông qua các buổi tập huấn, khảo sát, học tập kinh nghiệm, người dân ngày càng nâng cao nhận thức về vai trò của mình trong việc gìn giữ nghề truyền thống gắn với phát triển sinh kế bền vững. Từ đó, nhiều hoạt động du lịch trải nghiệm đã được triển khai, tạo cơ hội cho du khách trực tiếp trải nghiệm quá trình sản xuất sản phẩm thủ công, góp phần tăng thu nhập và nâng cao sức hút du lịch địa phương. Bên cạnh đó, Ban Quản lý CVĐC tăng cường quảng bá làng nghề và sản phẩm thủ công qua các nền tảng truyền thông, hội chợ, sự kiện trong nước và quốc tế như: Hội nghị Quốc tế của Mạng lưới CVĐC toàn cầu UNESCO khu vực châu Á – Thái Bình Dương, Ngày hội Du lịch TP. Hồ Chí Minh, Hội chợ Du lịch quốc tế VITM Hà Nội...

Nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa Ban Quản lý CVĐC, chính quyền và cộng đồng địa phương, nhiều làng nghề truyền thống trên địa bàn đã có sự thay đổi rõ nét về diện mạo và định hướng phát triển. Không ít người trẻ đã lựa chọn quay về quê hương tiếp nối nghề truyền thống của cha ông, góp phần gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa bản địa. Chia sẻ về hành trình này, ông Vi Trần Thuỳ, Giám đốc Ban Quản lý CVĐC Non nước Cao Bằng cho biết: Sự đồng hành của chính quyền và các tổ chức đoàn thể, cùng với cách tiếp cận dựa vào cộng đồng, lấy người dân làm trung tâm đã mở ra hướng phát triển sinh kế bền vững gắn với du lịch tại các làng nghề truyền thống. Đây là minh chứng rõ nét cho chiến lược phát triển hài hòa giữa bảo tồn di sản và thích ứng linh hoạt với xu thế hiện đại. Trong thời gian tới, Ban Quản lý CVĐC Non nước Cao Bằng sẽ tiếp tục tư vấn, hỗ trợ nhân rộng mô hình bảo tồn di sản gắn với sinh kế cộng đồng tới nhiều làng nghề khác trong khu vực, góp phần thúc đẩy du lịch xanh, bền vững theo định hướng của Mạng lưới CVĐC toàn cầu UNESCO.

Mỗi sản phẩm thủ công, mỗi câu chuyện từ làng nghề truyền thống không chỉ lưu giữ ký ức văn hóa, mà còn là nhịp cầu lan tỏa giá trị di sản của miền Non nước Cao Bằng vươn xa. Với sự tâm huyết và nỗ lực bền bỉ từ chính quyền và cộng đồng địa phương, những làng nghề đã và đang được tiếp thêm sức sống, góp phần khẳng định dấu ấn văn hóa đặc sắc của CVĐC toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng trên bản đồ du lịch trong nước và quốc tế.