Địa Hình Karst

Karst bao hàm tổng thể các dạng địa hình độc đáo và các quá trình tạo ra chúng, chủ yếu là quá trình rửa lũa, hòa tan của nước trên mặt và nước dưới đất đối với những loại đá có nhiều khe nứt, lỗ hổng, có thể hòa tan được và do đó mà cũng có khả năng thấm nước.

Các loại đá có khả năng karst hóa phải là những loại có thể hòa tan được trong nước hoặc trong dung dịch chứa CO₂ hay những axit khác, ví dụ như đá vôi, đolomit,...

Đá vôi chủ yếu được cấu tạo từ khoáng vật canxit (CaCO₃) là loại đá có khả năng hòa tan tốt trong nước và để lại rất ít tàn dư. Tuy nhiên để có thể hòa tan đá vôi trong nước tự nhiên cần có thêm một hợp phần quan trọng nữa là khí cacbonic (CO₂) hòa tan. Trên thực tế, nước mưa khi rơi xuống mặt đất đã hòa tan một lượng khí CO₂ nhất định tạo ra axit cacbonic loãng (H₂CO₃). Do đó có thể tác dụng với các loại đá cacbonat tạo ra bicacbonat (ví dụ, Ca(HCO₃)₂, Mg(HCO₃)₂) dễ hòa tan. Các bicacbonat lại có thể bị phân tích thành muối cacbonat và khí CO₂).

Hoạt động karst gồm 3 quá trình: quá trình phá hủy (chủ yếu là hòa tan), quá trình vận chuyển (sản phẩm hòa tan theo dòng nước tự nhiên) và quá trình tích tụ (tạo nên các thể địa chất mới). Hoạt động karst xảy ra mạnh hay yếu phụ thuộc vào khả năng hòa tan của đá vôi (hàm lượng khoáng vật canxit, độ nứt nẻ, độ rỗng), cấu trúc địa chất, đặc điểm địa hình, chế độ khí hậu, lượng nước tự nhiên và lưu thông của chúng (lượng nước, độ rỗng và liên thông của các khoang rỗng trong đá vôi, độ chênh cao của địa hình)…

Thuộc loại di sản địa mạo ở CVĐC Cao Bằng đáng chú ý nhất là các cảnh quan karst thể hiện một chu trình tiến hóa karst nhiệt đới hoàn chỉnh từ giai đoạn sơ khai, non trẻ, trưởng thành đến già. Trong đó nổi bật nhất là cảnh quan Phong Nậm, nằm trong xã Đình Phong nơi tiếp giáp với Trung Quốc, khu vực mang trong mình vẻ đẹp độc đáo của địa hình địa mạo karst phản ánh đa dạng quá trình tiến hóa đá vôi khu vực.

CVĐC Non nước Cao Bằng với các diện lộ đá vôi chiếm đến hơn 60%, cùng với khí hậu nhiệt đới nơi có nền nhiệt cao đã tạo điều kiện cho quá trình hòa tan đá vôi thuận lợi. Tại đây, những trận mưa rào thường xảy ra, cuốn đi tất cả những sản phẩm bở rời còn sót lại sau quá trình hòa tan đá vôi, bề mặt của khối đá luôn hở và chịu tác động thường xuyên của những yếu tố trên bề mặt. Hoạt động karst phát triển rất mạnh đồng thời chịu sự tác động của hệ thống đứt gãy trong quá khứ đã tạo nên dạng cảnh quan karst trẻ, các thung mở rộng liên thông dần với nhau, gia tăng diện tích và tiến hóa dần đến hình thành cánh đồng karst, đồng thời địa hình các đỉnh karst liên kết cũng được hạ thấp dần và kéo theo sự tồn tại của các đỉnh karst độc lập dạng chuông, nón tù. Cảnh quan núi đá vôi vừa toát lên vẻ hùng vĩ uy nghi của dải núi sừng sững kéo dài đồng thời cũng mang vẻ yên bình hiền hòa với cánh đồng lúa rợp màu vàng mạ trong thung lũng rộng lớn mênh mông, rở thành những cánh đồng karst phẳng rộng – một đặc trưng nổi bật của Non nước Cao Bằng.