Hành trình khám phá dòng chảy bản sắc văn hóa tại miền non nước

Hành trình khám phá CVĐC Non nước Cao Bằng là cuộc đối thoại đầy xúc cảm với thiên nhiên, lịch sử và văn hóa bản địa, nơi từng phiến đá, dòng suối đều thì thầm câu chuyện về cội nguồn. Điểm nhấn tạo nên nét riêng của hành trình chính là chiều sâu văn hóa hiện hữu trong mỗi nếp nhà sàn, qua thanh âm tiếng đàn tính, điệu then trầm bổng cùng nhịp sống thường nhật đậm đà bản sắc của cư dân biên ải.

Đặc biệt, trên tuyến du lịch phía Đông của CVĐC Non nước Cao Bằng “Trải nghiệm văn hóa bản địa ở xứ sở thần tiên”, du khách có dịp dừng chân tại các làng nghề truyền thống – những “bảo tàng sống” lưu giữ nguyên vẹn giá trị văn hóa được hun đúc qua bao thế hệ. Bên bếp lửa bập bùng, tiếng thoi đưa đều đặn, những đôi tay khéo léo vẫn miệt mài đan lát, dệt thổ cẩm, làm hương, làm giấy bản… Mỗi sản phẩm không chỉ là vật dụng sinh hoạt, mà còn là kết tinh của ký ức cộng đồng, minh chứng sống động cho một nền văn hóa được gìn giữ bằng tình yêu và niềm tự hào.      

Tại làng Dìa Trên (xã Quảng Uyên), nghề làm giấy bản được duy trì qua nhiều thế hệ, gắn liền với tín ngưỡng dân gian và các nghi lễ tâm linh của người Nùng An. Quy trình làm giấy hoàn toàn thủ công, từ chọn nguyên liệu, giã, lọc bột cho đến phơi giấy, tất cả đều thể hiện sự tỉ mỉ, kiên nhẫn và tinh thần gìn giữ bản sắc văn hóa của bà con nơi đây. Không xa đó, làng hương Phja Thắp (xã Quảng Uyên) – một trong những làng nghề truyền thống được công nhận cấp tỉnh với lịch sử hơn 100 năm, vẫn lưu giữ cách làm hương thủ công từ các loại thảo mộc tự nhiên như: quế, bồ kết, bầu hắt… Những bó hương truyền thống màu nâu trầm tuy giản dị nhưng phảng phất mùi thơm mộc mạc, nguyên sơ của núi rừng. Trong không gian yên bình dưới mái nhà sàn, những người phụ nữ Nùng An cần mẫn se từng que hương, tiếp nối một phong tục, một nếp sống lâu đời của cha ông. Đặc biệt, tại làng rèn Pác Rằng (xã Quảng Uyên), ngày ngày, tiếng búa đập vang vọng và ánh lửa bập bùng từ những lò rèn thủ công vẫn đều đặn thắp lên nhịp sống của một nghề truyền thống lâu đời. Năm 2019, Nghề rèn của người Nùng An tại xã Phúc Sen đã được ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Từ những lò rèn thô sơ, người dân tạo nên các nông cụ sắc bén, bền chắc, nổi tiếng khắp vùng và được thương lái từ nhiều nơi tìm đến. Những sản phẩm ấy không chỉ phục vụ sản xuất mà còn chứa đựng tinh hoa của một nghề tổ truyền được gìn giữ qua bao đời.

Ngày nay, CVĐC Non nước Cao Bằng vẫn đang kể tiếp câu chuyện về miền đất kỳ thú, nơi di sản văn hoá không bị vùi lấp trong quá khứ mà trở thành nền tảng phát triển bền vững cho hiện tại và tương lai. Trong hành trình ấy, sự tham gia chủ động của cộng đồng địa phương chính là yếu tố then chốt tạo nên sức sống lâu bền cho vùng đất này. Không còn là người phục vụ thầm lặng, người dân bản địa đã trở thành chủ thể kiến tạo nên những sản phẩm du lịch đặc trưng, tự tin kể lại câu chuyện của chính mình và vùng đất quê hương. Tiêu biểu như tại xã Đàm Thuỷ, làng du lịch cộng đồng dân tộc Tày xóm Khuổi Ky đang từng bước khởi sắc nhờ sự kết hợp hài hoà giữa cảnh quan thiên nhiên và bản sắc văn hóa. Nằm trong quần thể Khu du lịch thác Bản Giốc, Khuổi Ky là ngôi làng cổ hàng trăm năm tuổi, trải rộng khoảng 10.000m², nép mình bên dòng suối trong vắt, thanh bình. Trải qua bao thăng trầm của thời gian, những nếp nhà sàn làm bằng đá độc đáo nơi đây vẫn được bảo tồn nguyên vẹn, lưu giữ phong tục tập quán truyền thống và vẻ đẹp cổ kính, trầm mặc, tựa như một miền ký ức sống động giữa đại ngàn biên giới. Người dân nơi đây không chỉ làm du lịch mà còn kể chuyện bằng chính căn nhà mình đang ở, bằng mâm cơm truyền thống đậm đà hương vị núi rừng, bằng cách đón tiếp du khách như người thân trở về.

Ông Tobi Hofmann, du khách người Đức chia sẻ: Đến với làng Khuổi Ky, tôi thật sự ấn tượng khi được trực tiếp hòa mình vào nhịp sống thường nhật của người dân địa phương thông qua những hoạt động trải nghiệm giàu bản sắc văn hóa như: mặc thử trang phục truyền thống, học làm bánh khảo, tự tay đan nệm rơm thủ công và cùng bà con trong bản tham gia các buổi giao lưu văn nghệ. Những trải nghiệm ấy giúp tôi hiểu sâu sắc hơn về văn hóa, con người và sự mến khách chân thành của vùng đất nơi đây.

Hành trình khám phá CVĐC Non nước Cao Bằng không chỉ là cuộc dạo bước qua cảnh sắc kỳ vĩ mà là còn là chuyến đi chạm vào chiều sâu văn hóa đang tiếp diễn mỗi ngày trong đời sống cộng đồng. Khi đó, “xứ sở thần tiên” ấy không nằm yên trong sách vở hay ký ức xa xăm, mà hiện hữu như suối nguồn lặng lẽ chảy qua từng nếp nhà, từng thanh âm cuộc sống, nuôi dưỡng và lay động cảm xúc của những ai từng một lần ghé thăm mảnh đất này.