UNESCO Sites Navigator – nền tảng số hỗ trợ khám phá, quản lý và giám sát các địa điểm được UNESCO công nhận trên toàn cầu.

UNESCO Sites Navigator cung cấp một công cụ giám sát toàn diện, hiển thị ranh giới và gắn tọa độ của các địa điểm được được UNESCO công nhận, bao gồm Di sản Thế giới, Khu Dự trữ Sinh quyển và Công viên Địa chất Toàn cầu UNESCO. UNESCO Sites Navigator tập hợp gần 40 bộ dữ liệu liên quan như hệ thống giám sát môi trường, cảnh báo thiên tai, cơ sở dữ liệu về các khu vực được bảo vệ trên toàn cầu, sinh thái, khí hậu..., hỗ trợ việc giám sát tăng cường thông qua viễn thám và mang đến thông tin chi tiết hơn về các địa điểm được UNESCo công nhận - như giá trị tự nhiên, đặc điểm địa lý, mức độ chịu tác động trước các  rủi ro và áp lực.

UNESCO Sites Navigator tích hợp một loạt công cụ bản đồ, cho phép người dùng đo khoảng cách và diện tích, chú thích và vẽ trực tiếp trên bản đồ, nhập các tệp dữ liệu shapefile, xuất các bản đồ với thông tin theo nhu cầu, và xem các thông tin của các địa điểm đã được UNESCO công nhận. Hệ thống này cũng được tích hợp với Hệ thống thông tin thực trạng bảo tồn các di sản thế giới (SOC), giúp người dùng hiểu sâu hơn về bối cảnh, thông tin của các địa điểm.

Một tính năng nổi bật của UNESCO Sites Navigator là hệ thống cảnh báo tự động, cung cấp thông tin cập nhật hàng ngày và hàng tuần từ dữ liệu vệ tinh và dữ liệu không gian địa lý gần với thời gian thực. Các cảnh báo này giúp nâng cao khả năng nhận biết những nguy cơ thiên tai tiềm ẩn có khả năng tác động tới các địa điểm được UNESCO công nhậ. Hiện nay, chức năng cảnh báo này ban đầu tập trung vào các Di sản Thế giới và sẽ tiếp tục được mở rộng trong thời gian tới. Mặc dù các cảnh báo này không bao gồm việc xác nhận thiệt hại, chúng giúp phát hiện sớm những rủi ro như cháy rừng, động đất, sóng thần, hiện tượng tẩy trắng san hô, hoặc biến động thảm thực vật. Chức năng này đặc biệt hữu ích trong việc đánh giá và ứng phó với nguy cơ liên quan đến biến đổi khí hậu.

UNESCO Sites Navigator đáp ứng một nhu cầu lâu dài: là một nền tảng trực tuyến thống nhất, dễ truy cập, cung cấp dữ liệu không gian địa lý xác thực, hỗ trợ công tác giám sát, quản lý và bảo tồn các địa điểm được UNESCO công nhận.

Dựa trên nền tảng Bản đồ Di sản thế giới trực tuyến (World Heritage Online Map Platform) (bắt đầu được sử dụng từ năm 2023) và các công cụ nội bộ khác, UNESCO Sites Navigator tăng cường thông tin về ranh giới các địa điểm, hỗ trợ việc xác định sớm các rủi ro và giúp các Quốc gia thành viên giám sát tình trạng bảo tồn của các địa điểm được UNESCO công nhận tại quốc gia của mình. Hiện tại, hệ thống này cung cấp dữ liệu không gian cho các Di sản Thế giới, Khu Dự trữ Sinh quyển và Công viên Địa chất Toàn cầu UNESCO, và đặc biệt hữu ích trong việc quản lý các địa điểm có nhiều danh hiệu do UNESCO công nhận.

Hiện nay, hệ thống này vẫn đang tiếp tục được phát triển và hoàn thiện. Ranh giới một số Di sản Thế giới chưa được hiển thị trên hệ thống có thể do đang trong quá trình các Quốc gia thành viên đệ trình hồ sơ hoặc UNESCO xem xét hồ sơ. Dữ liệu về Khu Dự trữ Sinh quyển và Công viên Địa chất Toàn cầu sẽ do Ban Thư ký phụ trách các chương trình này cập nhật, bổ sung thông tin. Giao diện và các công cụ của hệ thống Navigator cũng đang dần được nâng cấp.

Về cơ bản, hệ thống UNESCO Sites Navigator có 04 chức năng chính: Giám sát và Quản lý, cung cấp thông tin hỗ trợ các Quốc gia thành viên hoặc tổ chức liên quan quyết định các vấn đề về bảo vệ và quản lý bền vững các địa điểm được UNESCO công nhận, thông qua một nền tảng không gian địa lý xác thực và dễ dàng tiếp cận; Cảnh báo sớm các nguy cơ thiên tai nhờ tích hợp dữ liệu vệ tinh gần với thời gian thực và hệ thống cảnh báo tự động, giúp phát hiện các nguy cơ thiên tai, đặc biệt là liên quan đến biến đổi khí hậu; Tăng cường nhận diện và quản lý tích hợp đối với các địa điểm có nhiều danh hiệu được công nhận, thông qua việc hiển thị ranh giới và đặc tính riêng của từng địa điểm trên cùng một hệ thống tương tác; Nâng cao chất lượng, tính thống nhất và khả năng tiếp cận dữ liệu ranh giới các địa điểm được UNESCO công nhận. Qua đó, hỗ trợ việc lập kế hoạch, đánh giá tác động và hợp tác liên ngành (như việc thực hiện các cam kết ‘No-Go’ (cam kết không khai thác, không thực hiện dự án có nguy cơ gây hại trong khu vực Di sản) hoặc các dự án về năng lượng tái tạo.).

Theo ông Antonio De Sousa Abreu - Giám đốc bộ phận Khoa học Sinh thái và Trái đất, UNESCO, khi nói về hệ thống UNESCO Sites Navigator “Tại UNESCO, chúng tôi tự hào quản lý và thúc đẩy các chương trình dựa trên các địa điểm được UNESCO công nhận và con người. Đó là Các Khu Dự trữ Sinh quyển, Công viên Địa chất Toàn cầu và Các Di sản Thế giới. Những địa điểm này đã và đang góp phần thúc đẩy bảo tồn và phát triển bền vững. Và bây giờ, chúng tôi tự hào kết nối các địa điểm này với nhau, mở ra một cánh cửa mới cho bất kỳ ai quan tâm muốn tìm hiểu, khám phá và theo dõi, không chỉ những công việc mà chúng tôi đang thực hiện tại UNESCO, mà đặc biệt hơn là những gì cộng đồng, các nhà quản lý, nhà khoa học, và chính quyền các cấp đang trực tiếp thực hiện tại các địa điểm đó”.

Truy cập hệ thống UNESCO Sites Navigator tại https://whc.unesco.org/en/wh-gis